Εφαρμογή εκπαιδευτικού προγράμματος για την αύξηση των γνώσεων και μείωση των παραλείψεων στη φροντίδα ασθενών με άνοια σε νοσηλευτές

Abstract

Εισαγωγή: Οι ασθενείς με άνοια χαρακτηρίζονται ως μια ευάλωτη ομάδα ασθενών, κυρίως λόγω των δυσκολιών μνήμης και τα συμπεριφορικές διαταραχές που επιφέρει η νόσος, οδηγώντας σε προβλήματα κατά τη διάρκεια της φροντίδας τους. Μελέτες έχουν δείξει ότι το επίπεδο γνώσεων των νοσηλευτών είναι χαμηλό και οι στάσεις τους αρνητικές. Σε συνδυασμό με τις επικοινωνιακές δυσκολίες και τη γνωστική έκπτωση οι ασθενείς αυτοί βρίσκονται σε περισσότερο κίνδυνο για νοσηλευτικές παραλείψεις φροντίδας. Σκοπός: Σκοπός της έρευνας είναι να διερευνήσει τις γνώσεις και στάσεις των νοσηλευτών σε σχέση με τη φροντίδα ασθενών με άνοια και να εντοπιστούν οι συμπεριφορές φροντίδας, που λαμβάνουν οι ασθενείς με άνοια, στην Κύπρο. Η μελέτη ολοκληρώθηκε με την εφαρμογή ενός εκπαιδευτικού προγράμματος το οποίο αύξησε τις γνώσεις και βελτίωσε τις στάσεις των νοσηλευτών. Απώτερος στόχος ήταν η βελτίωση της φροντίδας μέσα από τη μείωση των παραλείψεων. Μεθοδολογία: Έχει χρησιμοποιηθεί μικτή μεθοδολογία η οποία ακολούθησε 3 στάδια: α) την αξιολόγηση των γνώσεων και στάσεων των νοσηλευτών σε σχέση με τη φροντίδα ασθενών με άνοια, μέσω περιγραφικής μελέτης, β) την αξιολόγηση της φροντίδας ασθενών με άνοια σε πραγματικές συνθήκες εντός νοσοκομειακού περιβάλλοντος ώστε να εντοπιστούν τυχόν παραλείψεις, μέσω μελέτης παρατήρησης, γ) οιονεί πειραματική μελέτη με μία προ-μέτρηση και δύο μετά-μετρήσεις σε μία ομάδα νοσηλευτών, μέσω της εφαρμογής εκπαιδευτικής παρέμβασης, με κύριο στόχο τον εμπλουτισμό των γνώσεων των νοσηλευτών και δευτερεύοντα στόχο την πιθανή βελτίωση των στάσεων τους σε σχέση με τους ασθενείς με νοητική έκπτωση. Αποτελέσματα: Στο περιγραφικό στάδιο εντοπίστηκε χαμηλό επίπεδο γνώσεων μεταξύ των νοσηλευτών με (Μ=12.08/21), ενώ οι στάσεις ήταν μέτριες προς θετικές (Μ=99.06/140). Αναφορικά με την έρευνα παρατήρησης αναγνωρίστηκαν τέσσερις θεματικές ενότητες 1) ανικανοποίητες βασικές ανάγκες, 2) ανεπαρκής διατήρηση της αξιοπρέπειας, 3) ελλιπής επικοινωνία λεκτικής ή μη και 4) ανεπαρκείς τεχνικές νοσηλευτικής φροντίδας. Η επαφή με τους ασθενείς διαρκούσε 5-7 λεπτά. Η μη αποτελεσματική επικοινωνία εντοπίστηκε τόσο μεταξύ νοσηλευτή-ασθενή, αλλά και μεταξύ των συναδέλφων σε αρκετές περιπτώσεις. Η χρήση του αγγίγματος είχε εντοπιστεί σε πολλές περιστάσεις. Συνολικά εντοπίστηκαν αρκετές παραλείψεις φροντίδας, κατά τη νοσηλευτική φροντίδα. Το τελευταίο στάδιο ήταν αρκετά αποτελεσματικό, καθώς μετά την παρέμβαση οι γνώσεις είχαν αυξηθεί κατά 3 μονάδες (Μ=15.31) και οι στάσεις κατά 11 μονάδες (M=110.72). Κατά την τελευταία μέτρηση, 3 μήνες μετά την παρέμβαση, οι γνώσεις είχαν αυξηθεί περεταίρω κατά 1 μονάδα (Μ=16.25) και οι στάσεις είχαν παραμείνει θετικές (Μ=110.47). Όλοι οι συμμετέχοντες της ομάδας παρέμβασης δήλωσαν ως «ικανοποιητικό» το βαθμό που διατηρούνται τα στοιχεία που εντοπιστήκαν ως ελλιπή κατά την έρευνα παρατήρησης. Συζήτηση: Το χαμηλό επίπεδο γνώσεων και οι αρνητικές στάσεις υποδηλώνουν την άμεση ανάγκη εγκαθίδρυσης ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για την προαγωγή τους και την ενίσχυση της ηθικής φροντίδας μεταξύ των Κυπρίων νοσηλευτών. Η ενίσχυση του υφιστάμενου προγράμματος σπουδών ή η εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων απευθυνόμενα σε κλινικούς νοσηλευτές, αφενός θα επιφέρει αύξηση των γνώσεων και την εκμάθηση τεχνικών διαχείρισης και αφετέρου θα ενισχύσει το αίσθημα αυτοπεποίθησης μεταξύ των νοσηλευτών. Η μη ικανοποίηση αρκετών βασικών αναγκών των ασθενών με άνοια εγείρει αρκετούς ηθικούς προβληματισμούς. Αυτή η ομάδα ασθενών βρίσκεται «σε ρίσκο» για καταπάτηση της αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους κατά τη νοσηλεία τους. Η αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού προγράμματος δείχνει την ανάγκη για πιο ευρεία εφαρμογή του, προκειμένου να επιτευχθεί ποιοτικότερη φροντίδα στους ασθενείς αυτούς, μέσω της μείωσης των νοσηλευτικών παραλείψεων και την προαγωγή της ενσυναίσθησης των νοσηλευτών για πιο αξιοπρεπή φροντίδα. Συμπεράσματα: Οι νοσηλευτικές παραλείψεις περιλαμβάνουν αρκετά ηθικά και δεοντολογικά ζητήματα, τα οποία χρήζουν διερεύνησης, προκειμένου να αναβαθμιστεί η ποιότητα φροντίδας στους ασθενείς με άνοια. Το χαμηλό επίπεδο γνώσεων και στάσεων των νοσηλευτών, αποτελεί ένα παράγοντα του φαινομένου αυτού, ο οποίος μπορεί να βελτιωθεί με την εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων.