Συμπάθεια (και τσάι) για τις σκληρές ηρωίδες της μυθοπλασίας

Abstract

Το θέμα που εξετάζω στο δοκίμιό μου αφορά μια ειδική περίπτωση της συζήτησης για τα ηθικά όρια της φαντασιακής μας εμπλοκής με ανήθικες μυθοπλαστικές αφηγήσεις, που επικεντρώνεται στο ρόλο της πρωτο-προσωπικής ή ενσυναισθητικής φαντασίας σε σχέση με την οπτική των φαύλων ή «σκληρών» ηρωίδων. Συχνά απολαμβάνουμε τη φαντασιακή εμπλοκή με φαύλους ή σκληρούς ήρωες και ανήθικες πράξεις, ενώ μας συναρπάζει η ικανότητα των συγγραφέων να δημιουργούν τις μυθοπλαστικές προϋποθέσεις που μας επιτρέπουν να ξεπεράσουμε την αρχική αντίσταση που βιώνουμε κατά το φαντασιακό σχετισμό με τους ήρωες. Όταν, ωστόσο, η αφήγηση μας παρακινεί να συμπαθήσουμε και να συνταχθούμε με εγκληματικές γυναίκες, ο φαντασιακός σχετισμός συναντά ισχυρότερη αντίσταση απ’ ό,τι ο σχετισμός με σκληρούς ήρωες. Όπως εξηγώ, αυτή η ασυμμετρία στο σχετισμό με σκληρούς ήρωες και σκληρές ηρωίδες προκύπτει από τη σύγκρουση των έμφυλων προκαταλήψεων και σεξιστικών στερεοτύπων του κοινού με το χαρακτηρισμό της ηρωίδας, όπως αυτός δίνεται μέσα από την αφήγηση. Το ζήτημα που εξετάζω είναι κατά πόσο υπάρχουν λόγοι για τους οποίους θα έπρεπε να σχετιστούμε πρωτο-προσωπικά με φαύλες οπτικές και σκληρές ηρωίδες, λαμβάνοντας υπόψη ότι συχνά μια συναισθηματική απόκριση σε μυθοπλαστικούς ήρωες μεταβιβάζεται σε πραγματικές αφηγήσεις και ανθρώπους. Υποστηρίζω ότι η άσκηση της ενσυναισθητικής φαντασίας προκειμένου να σχετιστούμε με τις οπτικές σκληρών ηρωίδων και να εισέλθουμε φαντασιακά στην κατάστασή τους μπορεί να αποτελέσει ένα καλό τρόπο ώστε να εντοπίσουμε σεξιστικές προκαταλήψεις και να αμφισβητήσουμε ανδροκεντρικούς τρόπους θέασης του κόσμου. Υπό μία έννοια, οφείλουμε να ακούσουμε και να ερμηνεύσουμε τις ιστορίες των σκληρών ηρωίδων- δηλαδή να υιοθετήσουμε τις σκέψεις και τις ανάγκες τους προκειμένου να αναγνωρίσουμε την υποκειμενικότητα τους και να αποδεκτούμε την αυτουργία τους.