Μελέτη παρουσίας Αφλατοξίνης-Μ1 στο νωπό γάλα στην Κύπρο κατά την περίοδο 2008-2018

Abstract

Η αφλατοξίνη Μ1 (ΑΦΜ1) είναι τοξική και καρκινογόνα ουσία που βρίσκεται στο γάλα των γαλακτοπαραγωγών ζώων που έχουν καταναλώσει ζωοτροφές μολυσμένες με αφαλατοξίνη Β1 (ΑΦΒ1). Η ΑΦΒ1 παράγεται στις ζωοτροφές από τον μύκητα Aspergillus flavus και αφού καταναλωθεί από τα γαλακτοπαραγωγά ζώα, μεταβολίζεται στο συκώτι των ζώων με την βοήθεια του μικροσωμιακού ενζύμου του κυτοχρώματος-P450 σε διάφορα προϊόντα, αλλά κυρίως μεταβολίζεται σε ΑΦΜ1. Η ΑΦΜ1 έχει έντονα αναφερθεί για την αρνητική επίδραση που έχει στην υγεία και στην αναπαραγωγή των ζώων καθώς και στην υγεία των ανθρώπων εφόσον έχει θεωρηθεί σημαντική καρκινογόνος ουσία και κατατάσσεται στην Κατηγορία Ι από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η αξιολόγηση των επιπέδων της ΑΦΜ1 στο νωπό γάλα της Κύπρου κατά την περίοδο 2008-2018 όπως αυτή περιγράφεται από τα δείγματα που συλλέχθηκαν από την Κυπριακή Δημοκρατία. Κατά την διάρκεια της παρούσας μελέτης αξιολογήθηκαν τα αποτελέσματα από συνολικά 42.739 δείγματα νωπού γάλακτος από αγελαδινό, αιγινό, πρόβειο και αιγοπρόβειο γάλα που είχαν εξεταστεί από τις Κτηνιατρικές Yπηρεσίες την δεκαετία 2008 - 2018. Τα δείγματα του γάλακτος συλλέχθηκαν όλες τις εποχές του έτους, από όλες τις επαρχίες της ελεύθερης Κύπρου και κατατάχθηκαν ανά είδος (αγελαδινό, πρόβειο, αιγινό και αιγοπρόβειο). Οι δειγματοληψίες διενεργήθηκαν είτε από την πρωτογενή παραγωγή (φάρμα, συνολικά 23.471 δείγματα), είτε από τις εγκαταστάσεις μεταποίησης γάλακτος (γαλακτοκομεία, συνολικά 19.268 δείγματα). Τα δείγματα εξετάστηκαν με την μέθοδο της Ενζυμική Ανοσοπροσροφητικής Δοκιμασίας (ELISA) στο διαπιστευμένο Εργαστήριο Ελέγχου Τροφίμων Ζωικής Προέλευσης των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών Κύπρου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης και αναφορικά με το είδος του γάλακτος διαπιστώθηκε ότι το υψηλότερο ποσοστό θετικότητας (>50ppt) εντοπίσθηκε στο αγελαδινό γάλα (4,9%) και ακολουθεί το αιγινό γάλα (2,7%), το αιγοπρόβειο γάλα (2,5%) και το πρόβειο γάλα (2%). Επίσης, αναφορικά με το σημείο δειγματοληψίας, το υψηλότερο ποσοστό θετικότητας (>50ppt) εντοπίσθηκε στην πρωτογενή παραγωγή γάλακτος, (συλλογή δειγμάτων από τις μονάδες παραγωγής), το οποίο ανέρχεται στο 3,5% στο σύνολο των δειγμάτων, ενώ στις εγκαταστάσεις μεταποίησης το ποσοστό θετικότητας (>50 ppt) στα δείγματα που λήφθηκαν ήταν πολύ χαμηλότερο και ανέρχεται στο 0,8% στο σύνολο των δειγμάτων. Επίσης, σύμφωνα με τα δεδομένα ανά εποχή, φαίνεται πως τους φθινοπωρινούς και τους καλοκαιρινούς μήνες, το ποσοστό θετικότητας της ΑΦΜ1 (>50ppt), ήταν υψηλότερο, και ανέρχεται στο 2,5% και 2,4% αντίστοιχα, σε σύγκριση τα δείγματα που συλλέχθηκαν της την άνοιξη και τον χειμώνα που το ποσοστό θετικότητας φθάνει στο 0,9% και 1,5%, αντίστοιχα. Συμπερασματικά το σύνολο των αποτελεσμάτων της παρούσας πτυχιακής και σε σύγκριση με αντίστοιχα στοιχεία άλλων χωρών φανερώνουν ότι το πρόβλημα των αφλατοξινών στο γάλα είναι σχετικά ελεγχόμενο στην Κύπρο, συστήνοντας ωστόσο την συνέχιση του προγράμματος δειγματοληψίας και ελέγχου για την προστασία της δημόσιας υγείας .