Η άρθρωση και εξάπλωση του λόγου μίσους στο διαδίκτυο

Abstract

Αυτή η μελέτη θα μελετήσει τον Λόγο μίσους. Στην αρχή θα παραθέσουμε τον ορισμό που θεωρήσαμε καταλληλότερο για να αναλύσουμε αυτής της τάξης τον λόγο. Ο Λόγος Μίσους (hate speech) είναι ο Λόγος που τάσσεται υπέρ, εκφράζει, ενθαρρύνει, προωθεί ή υποκινεί το μίσος προς μία ομάδα ή ένα άτομο, το οποίο διαφοροποιείται μέσα από ορισμένα χαρακτηριστικά. Προωθεί την εχθρότητα, την απόρριψη, την επιθυμία να βλάψει κανείς τον διπλανό του, όπως επίσης και την πρόθεση για κήρυξη πολέμου εναντίον των ατόμων αυτών [Parekh, 2006: 214, Jorgensen, L. P. (2009). Ανάλυση Λόγου : Θεωρία και Μέθοδος. αθήνα: παπαζήση] Οι τάξεις του Λόγου που προαναφέραμε είναι ένα πεδίο διεκδίκησης της πολιτισμικής ηγεμονίας, καθώς οι κυρίαρχες ομάδες αγωνίζονται να επιβάλουν και να διατηρήσουν μια ιδιαίτερη δομική διάθρωση τόσο μέσα στις τάξεις του λόγου όσο και ανάμεσά τους [Fairclough, 1995: 56, Jorgensen, L. P. (2009). Ανάλυση Λόγου : Θεωρία και Μέθοδος. αθήνα: παπαζήση.] Τα άτομα που αρθρώνουν τέτοιας τάξης λόγο είναι συνήθως άτομα συγκεκριμένου προφίλ – το οποίο θα αναλυθεί στο πλήρες κείμενο της εργασίας – που λειτουργούν ομαδικά με κοινούς στόχους και ίδιες πεποιθήσεις. Ο ορισμός για τις ομάδες μίσους που θα παραθέσουμε είναι ακριβώς όπως ορίζεται από το Southern Poverty Law Centre, μια οργάνωση που παρακολουθεί την κινητικότητα των ομάδων μίσους στις ΗΠΑ. Οι ομάδες μίσους (Hate groups) είναι οργανωμένες ομάδες ή κινήματα, τα οποία τάσσονται, και συχνά πράττουν αναλόγως, υπέρ του μίσους, της εχθρότητας ή της βίας προς άτομα διαφορετικής φυλής, εθνικότητας, θρησκείας, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού και άλλων χαρακτηριστικών που τους κάνουν να διαφέρουν από τα μέλη της συγκεκριμένης ομάδας. Σκοπός τους είναι η προώθηση της εχθρότητας και της κακίας. Οι ομάδες μίσους κάνουν πράξη τα κακεντρεχή σχέδιά τους και προωθούν τις ιδέες τους μέσα από εγκληματικές πράξεις, παρελάσεις, συλλαλητήρια, ομιλίες και συναντήσεις. Στόχος αυτής της μελέτης είναι να αποκρυπτογραφηθεί, μέσα από τον λόγο των οπαδών ποδοσφαιρικών ομάδων στην Κύπρο, το μίσος που ενδεχομένως υπάρχει στο λόγο τους, το οποίο κατευθύνεται προς ομάδες με διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτούς. Τα κατά περιόδους περιστατικά βίας που λαμβάνουν χώρα μέσα και έξω από το γήπεδο είναι η κύρια αφορμή εκπόνησης αυτής της εργασίας, από την οποία αναμένονται σημαντικά συμπεράσματα. Η διαπίστωση ότι διαχέεται στην κοινωνία λόγος μίσους μέσα από το λόγο των οπαδών, ανεξάρτητα από το αν μετατρέπεται σε πράξη μίσους, είναι πολύ σημαντικός λόγος εκπόνησης της εργασίας, γιατί συντελεί στην εδραίωση του αποκλεισμού και της ανισότητας σε βάρος αυτών των ομάδων. Οι φανατισμένοι οπαδοί κάθε ποδοσφαιρικής ομάδας συχνά γίνονται υπαίτιοι για την αμαύρωση του Κυπριακού ποδοσφαίρου, είτε μέσα από τον λόγο που αρθρώνουν είτε με τις αποτρόπαιες πράξεις τους. Ασφαλώς δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως τον φανατισμό των οπαδών, που αποτελεί ένα σύνθετο φαινόμενο με βαθιές ρίζες, μόνο από την ανάλυση του λόγου τους. Όμως, κάθε λόγος που αρθρώνεται δημόσια κατασκευάζει την κοινωνική πραγματικότητα και επηρεάζει το κοινωνικό πλαίσιο εντός του οποίου ζουν οι άνθρωποι. Αυτό αποτελεί σημαντική βάση για να εξηγήσουμε γιατί είναι σημαντικό να αναλύουμε τον δημόσιο λόγο. Οι ανεπανόρθωτες ζημιές και τα θύματα που μετράμε κατά τη διάρκεια και μετά τη λήξη του αγώνα δυστυχώς είναι η απόδειξη της υπεροχής και της κυριαρχίας των υπευθύνων, οι οποίοι μέσα στον κύκλο τους θεωρούνται άξιοι ακόλουθοι/οπαδοί της ομάδας τους. Όμως αυτή η κυριαρχία δεν περιορίζεται στον «πραγματικό» κόσμο, καθώς οι τεχνολογικές καινοτομίες έχουν βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό τις ομάδες μίσους να μετατραπούν σε εικονικές κοινότητες. Άτομα με τον ίδιο τρόπο σκέψης έχουν τώρα τη δυνατότητα να ενωθούν – ανεξαρτήτως γεωγραφικών συντεταγμένων – και να προωθήσουν το μίσος εναντίον υπαρκτών ομάδων διαφορετικού χαρακτήρα, μέσα από τη διαδικτυακή διαδραστικότητα που βοηθά στη δημιουργία του αίσθησης του πραγματικού χώρου.