Οι παράγοντες που συνέβαλαν στην «επιδημιολογική μετάβαση» και οι επιπτώσεις της παραπάνω τάσης στην οργάνωση των υπηρεσιών υγείας και τη διαμόρφωση της πολιτικής υγείας

Abstract

Το παρόν άρθρο αποτελεί μια κριτική ανάλυση των παραγόντων που συνέβαλαν στη μεταβολή του επιδημιολογικού προτύπου, καθώς και στις επιπτώσεις που επήλθαν στην οργάνωση των υπηρεσιών υγείας και τη διαμόρφωση της πολιτικής υγείας. Το νοσολογικό πρότυπο έχει μετατοπιστεί τους τελευταίους αιώνες από τα λοιμώδη νοσήματα, μετά από μια σειρά κοινωνικοοικονομικών μετασχηματισμών που ευθύνονται για τη δημογραφική και κατ’ επέκταση την επιδημιολογική μετάβαση. Οι δημογραφικές ανακατατάξεις, οι κοινωνικοοικονομικές διαφοροποιήσεις, η ιατρική εξέλιξη, η παγκοσμιοποίηση, η περιβαλλοντική ρύπανση, καθώς και ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής συμπεριλαμβάνονται στους σημαντικότερους παράγοντες. Ως επακόλουθο, παρατηρείται αύξηση των χρόνιων νοσημάτων και των ψυχικών διαταραχών στην κατάχρηση ουσιών, αλλά και εμφάνιση νέων ή επανεμφάνιση παλαιών λοιμωδών νοσημάτων. Έτσι, προκαλείται αύξηση των δαπανών μακροχρόνιας φροντίδας και θεραπείας. Κατά συνέπεια, η πρόληψη των νέων απειλών για την υγεία και η έγκαιρη διάγνωσή τους, αλλά και των παραγόντων που τις προκαλούν, αποτελούν προκλήσεις και ταυτόχρονα επιτεύξιμους στόχους πολιτικής της δημόσιας υγείας. Σήμερα, η ιατρική/θεραπευτική επιστήμη δεν είναι πλέον αρκετή για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις των νοσημάτων. Με βάση τις σύγχρονες αντιλήψεις και τις πολιτικές, το κέντρο βάρους της πολιτικής υγείας μετατίθεται πλέον από τη μονόπλευρη φροντίδα της νόσου στην πολύπλευρη προαγωγή της υγείας. Επομένως, η διαμόρφωση της πολιτικής πρέπει να εστιάζεται στην εφαρμογή ολοκληρωμένου προγράμματος πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Η λήψη μέτρων πρέπει να στηρίζεται στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων και τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, στη δημογραφική ανανέωση μέσω διευκολύνσεων και οικογενειακών παροχών, σε μια σωστή μεταναστευτική πολιτική, στην αναβάθμιση του φυσικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος, καθώς και στην ενδυνάμωση των ατόμων για υιοθέτηση υγιέστερου τρόπου ζωής μέσω της αγωγής υγείας.