Διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της έντασης συμπτωμάτων ψυχικής διαταραχής και της ψυχοτρόπου αγωγής σε ενήλικες υπό ακούσια νοσηλεία στα τμήματα οξείας φροντίδας στην Κύπρο (Μελέτη ΨΥΧΑΓΩΚ)

Abstract

Εισαγωγή: Τα κοινωνικο – δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά των ενήλικων ατόμων υπό ακούσια εισαγωγή για υποχρεωτική νοσηλεία δεν έχουν διερευνηθεί επαρκώς στη Νότια Ευρώπη. Περαιτέρω, η αντιψυχωτική πολυφαρμακεία και τα πρότυπα συνταγογράφησης υψηλών δόσεων αντιψυχωτικής αγωγής χρησιμοποιούνται συχνά για τη θεραπεία ψυχωτικών συμπτωμάτων ειδικά στην ακούσια εισαγωγή. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτή την πρακτική. Σκοπός: Διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της έντασης των συμπτωμάτων ψυχικής διαταραχής και της ψυχοτρόπου αγωγής σε ενήλικες υπό ακούσια νοσηλείας στα τμήματα οξείας φροντίδας στην Κύπρο. Υλικό και Μέθοδος: Πραγματοποιήθηκε περιγραφική μελέτη συσχέτισης με συγχρονικές συγκρίσεις (Δεκέμβριος 2016 – Φεβρουάριος 2018). Εφαρμόστηκε απογραφική δειγματοληψία. Τον πληθυσμό στόχο της μελέτης αποτέλεσαν όλα τα ενήλικα άτομα που προσήλθαν ακούσια στα τμήματα εισδοχής του. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε δομημένο ερωτηματολόγιο κλινικών και δημογραφικών χαρακτηριστικών. Για την αξιολόγηση της έντασης της συμπτωματολογίας χρησιμοποιήθηκαν τα δομημένα εργαλεία αξιολόγησης PANSS, HDRS, YΟUNG, HAM-A και MoCA. Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό εργαλείο SPSS. Αποτελέσματα: Το τελικό δείγμα αποτέλεσαν 406 συμμετέχοντες (262 άνδρες, 144 γυναίκες). Από αυτούς 86.2% ήταν άγαμοι, 77.6% ήταν άνεργοι, και 24.9% ήταν κάτοχοι δευτεροβάθμιου τίτλου εκπαίδευσης. Η συχνότερη διάγνωση ήταν η σχιζοφρένεια ή άλλη ψυχωτική διαταραχή (86.4%). Ο κυριότερος λόγος εισδοχής ήταν η διακοπή φαρμακευτικής αγωγής σε συνδυασμό με την αποδιοργανωμένη συμπεριφορά (διέγερση ή/και απουσία αυτό-φροντίδας, ή/και ετεροκαταστροφική συμπεριφορά ή/και αυτοκτονική συμπεριφορά) (53.6%). Περαιτέρω, 70.7% του δείγματος ανάφεραν θετικό ατομικό ιστορικό ΝΝΔ/ΝΒΔ, ενώ 2.1% ανάφεραν θετικό οικογενειακό ιστορικό ΝΝΔ/ΝΒΔ. 52% των συμμετεχόντων ανάφεραν θετικό ιστορικό ακούσιας εισαγωγής για υποχρεωτική νοσηλεία. Αναφορικά με τους παράγοντες ακούσιας επανεισαγωγής, φάνηκε ότι οι συμμετέχοντες με κυπριακή εθνικότητα, (OR: 4.40, 95%CI: 2.58-7.50), οι κάτοχοι πρωτοβάθμιου τίτλου εκπαίδευσης (OR: 3.70, 95%CI: 1.64-8.37), τα άτομα με αποδιοργανωμένη συμπεριφορά και διακοπή φαρμακευτικής αγωγής (OR: 10.84, 95%CI: 2.69-43.72), καθώς και τα άτομα με θετικό ιστορικό χρήση ουσιών (OR: 6.39, 95%CI: 1.52-26.82) παρουσίαζαν αυξημένες πιθανότητες ακούσιας επανεισαγωγής συγκριτικά με τους υπόλοιπους. Περαιτέρω, άτομα με θετικό ιστορικό αυτοκτονικής συμπεριφοράς, παρουσίασαν έως και 5 φορές περισσότερες πιθανότητες να επανεισαχθούν ακούσια για υποχρεωτική νοσηλεία (OR: 5.01, 95%CI: 1.09-22.99) συγκριτικά με τα άτομα με αποδιοργανωμένη συμπεριφορά μη αλλιώς προσδιοριζόμενη. Επιπρόσθετα, τα άτομα με τη διάγνωση «Σχιζοφρένεια» είχαν έως και 12 φορές περισσότερες πιθανότητες να επανεισαχθούν ακούσια συγκριτικά με άλλες διαγνώσεις (OR 12.15, 95%CI: 1.04-142). Περαιτέρω, οι συμμετέχοντες οι οποίοι ήταν κάτοχοι δευτεροβάθμιου τίτλου εκπαίδευσης είχαν 54.6% λιγότερες πιθανότητες να επανεισαχθούν ακούσια συγκριτικά με αυτούς που ήταν κάτοχοι τριτοβάθμιου τίτλου εκπαίδευσης (OR 0.442, 95%CI: 0.24-0.79). Η αντιψυχωτική πολυφαρμακεία συμπεριλαμβανομένης και της κατ’ επίκλησης αντιψυχωτικής αγωγής αναφέρθηκε στο 33.2% (n = 160) των συμμετεχόντων. Η πολυφαρμακεία χωρίς τη συμπερίληψη της κατ’ επίκληση αντιψυχωτικής αγωγής αναφέρθηκε 5.6% (n = 27) των συμμετεχόντων. 27.2% (n = 131) των συμμετεχόντων συνταγογραφήθηκε σε υψηλές δόσεις αντιψυχωτικής αγωγής συμπεριλαμβανομένης και της κατ’ επίκληση αντιψυχωτικής αγωγής ενώ 39.2% (n = 189) των συμμετεχόντων συνταγογραφήθηκε σε υψηλές δόσεις αντιψυχωτικής αγωγής χωρίς τη συμπερίληψη της κατ’ επίκληση αντιψυχωτικής αγωγής. Κατά την πολυπαραγοντική ανάλυση, οι συχνότεροι παράγοντες που σχετίστηκαν με τη συνταγογράφηση υψηλών δόσεων αντιψυχωτικής αγωγής ήταν το ανδρικό φύλο, το θετικό ατομικό ιστορικό ΝΝΔ/ΝΒΔ, άτομα τα οποία ήταν λήπτες δημόσιου βοηθήματος, καθώς και άτομα με αρνητικό ιστορικό χρήσης ουσιών. Το ανδρικό φύλο ήταν ο μοναδικός παράγοντας που σχετίστηκε με τη συνταγογράφηση πολυφαρμακείας χωρίς τη συμπερίληψη της κατ’ επίκληση αντιψυχωτικής αγωγής ενώ το ανδρικό φύλο, το αρνητικό οικογενειακό ιστορικό ΝΝΔ/ΝΒΔ, τα άτομα τα οποία ήταν λήπτες δημόσιου βοηθήματος και η συνολική βαθμολογία της υπο-κλίμακας θετικών συμπτωμάτων της κλίμακας PANSS φάνηκε να σχετίζονται με τη συνταγογράφηση πολυφαρμακείας χωρίς τη συμπερίληψη της κατ’ επίκληση αντιψυχωτικής αγωγής. Συμπεράσματα: Εξαιτίας των υψηλών ποσοστών ακούσιας επανεισαγωγής, προτείνεται επαν-αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των σχετικών παρεμβάσεων που πραγματοποιούνται στην κοινότητα, καθώς και η εφαρμογή δομημένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων αναφορικά με την αναγκαιότητα και τη σημαντικότητα τήρησης της θεραπευτικής αγωγής στην κοινότητα. Περαιτέρω, προτείνεται επαναξιολόγηση των προτύπων συνταγογράφησης φαρμακευτικής αγωγής κατά τη διαδικασία ακούσιας εισαγωγής για υποχρεωτική νοσηλεία με απώτερο στόχο την τροποποίηση ή τη διατήρηση των υφιστάμενων πρακτικών.