Διερεύνηση των παραγόντων που σχετίζονται με την εκληφθείσα ποιότητα κα την ικανοποίησητων λεχοϊδών απο την μαία και τον γυναικολόγο κατά την κύηση και τον τοκετό σε δημόσια νοσοκομεία της Κυπριακής Δημοκρατίας

Abstract

Εισαγωγή: Ο τοκετός αποτελεί μια στρεσογόνα εμπειρία στη ζωή των γυναικών, απορρέοντας από τη σύνθετη αλληλεπίδραση πολλών παραγόντων. Αναπόφευκτα, τόσο η εγκυμοσύνη, όσο και ο τοκετός αποτελούν ίσως τα πιο σημαντικά γεγονότα στη ζωή κάποιας γυναίκας και της οικογένειάς της, οι εμπειρίες των οποίων λειτουργούν καθοριστικά στη νοηματοδότηση της μητρότητας. Η αποτύπωση των απόψεων των γυναικών σχετικά με την ποιότητα των παρεχόμενων μαιευτικών υπηρεσιών, συγκεντρώνει πανευρωπαϊκό ενδιαφέρον. Η διερεύνηση της σχέσης του δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης με την επιλόχεια κατάθλιψη και η διασύνδεσή τους με την εκληφθείσα ποιότητα των παρεχόμενων μαιευτικών υπηρεσιών, αποτελεί αναμφίβολα μια καινοτομία, με στόχο τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας και της αποδοτικότητας των υπηρεσιών. Επιτυγχάνεται έτσι, μια διαφορετική προσέγγιση στο τομέα της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, επικεντρωμένη στους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες, μειώνοντας το σφάλμα αξιολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών. Σκοπός: Ηδιερεύνηση των παραγόντων που σχετίζονται με την εκληφθείσα ποιότητα και την ικανοποίηση των λεχωΐδων από τη συνεργασία τους με το γυναικολόγο και τη μαία κατά τη διάρκεια της κύησης και του τοκετού, σε δημόσια νοσοκομεία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δείγμα και μέθοδος: Πρόκειται για μια συγχρονική περιγραφική έρευνα με την χρήση ερωτηματολογίου που συμπεριλαμβάνει τις κλίμακες KIM, EPDS, WLEIS. Η αξιολόγηση των εμπειριών των γυναικών από τη γέννα τους έγινε με την χρήση ενός ανώνυμου και αυτοσυμπληρούμενου ερωτηματολογίου, έξι εβδομάδες μετά τον τοκετό, κατά την επίσκεψη ρουτίνας στα εξωτερικά ιατρεία. Το δείγμα ευκολίας, αποτέλεσαν 715 λεχωΐδες που επισκέφτηκαν τα εξωτερικά ιατρεία όλων των δημόσιων νοσοκομείων της Κυπριακής Δημοκρατίας, στα πλαίσια εξέτασης ρουτίνας μετά από τον τοκετό σε διάστημα ενός έτους. Αποτελέσματα: Η πλειοψηφία των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα, γέννησαν σε δημόσιο νοσοκομείο της Λευκωσίας (48%). Οι περισσότερες ήταν έγγαμες, ανώτερου επιπέδου εκπαίδευσης και είτε ιδιωτικοί υπάλληλοι (28,2%), είτε άνεργες (25,2%), με μόλις 10% του δείγματος να είχε αποκτήσει τρία παιδιά. Με φυσιολογικό τοκετό γέννησαν το 56,5% των γυναικών, ενώ το 43,5% με καισαρική τομή. Οι παντρεμένες γυναίκες δήλωσαν καλύτερη εμπειρία τοκετού (μ=6,34±2,67) και υψηλότερη μέση εκληφθείσα ποιότητα παρεχόμενων υπηρεσιών (μ=8,59±1,68). Το επίπεδο εκπαίδευσης των γυναικών, επίσης 9 επηρεάζει την εμπειρία του τοκετού και την εκληφθείσα ποιότητα, με υψηλότερες αξιολογήσεις να αναφέρονται από τις απόφοιτες λυκείου (μ-εμπειρία=6,23±2,86, μ- ποιότητα=8,24±1,88). Οι πρωτοτόκες γυναίκες ή αυτές που δεν έχουν αποκτήσει περισσότερα από δύο παιδιά, αξιολογούν την εμπειρία του τοκετού τους και την ποιότητα των παρεχόμενων μαιευτικών υπηρεσιών χαμηλότερα (μ-εμπειρία=6,56±2,72, μ- ποιότητα=8,5±2,0). Καταγράφεται μεγαλύτερη μέση ικανοποίηση των γυναικών από τις υπηρεσίες των μαιών (μ=9,03±1,45) έναντι των ιατρικών (μ=8,52±1,68) ή διοικητικών υπηρεσιών (μ=7,69±2,23). Έπίσης, οι γυναίκες με λιγότερα χρόνια εκπαίδευσης αξιολογούν υψηλότερα τις υπηρεσίες των μαιών (μ=9,55±0,82). Πιο ικανοποιημένες δηλώνουν οι γυναίκες που γέννησαν με φυσιολογικό τοκετό παρά αυτές με καισαρική τομή σε σχέση με τις υπηρεσίες των μαιών, τις ιατρικές υπηρεσίες και την ασφάλεια που αισθάνθηκαν στο νοσοκομείο όπου γέννησαν, παρά το ότι δεν ήτανε σε στατιστικά σημαντικό επίπεδο. Αντιθέτως, οι γυναίκες που γέννησαν με καισαρική τομή δήλωσαν πιο ικανοποιημένες από τις διοικητικές υπηρεσίες (μ-καισαρική=7,94±2,07, μ-φυσιολογικός τοκετός=7,54±2,34, p=0,027). Οι γυναίκες που γέννησαν με φυσιολογικό τοκετό έναντι αυτών που γέννησαν με καισαρική (μ-φυσιολογικός τοκετός=24,39±11,12, μ-καισαρική=29,06±14,64, p<0,001) και οι λιγότερο νέες γυναίκες ηλικίας (άνω των 29 ετών) (μ-λιγότερο νέες=24,76±12,10, μ- νέες=27,31±13,18, p=0,022), δήλωσαν καλύτερη συνεργασία με την μαία, παρά με τον γυναικολόγο (συνολική βαθμολογία: 10-απολύτως επαρκώς, 50-ανεπαρκώς). Από την ανάλυση προέκυψε μια θετική σχέση συνεργασίας των γυναικών τόσο με το ιατρικό όσο και με το μαιευτικό προσωπικό. Συγκριτικά όμως, επαρκέστερη πληροφόρηση παρασχέθηκε από τις μαίες για ένα ευρύ πεδίο θεμάτων που αφορούν στην εγκυμοσύνη και στον τοκετό και διάφορες εναλλακτικές επιλογές. Ο συντελεστής Cronbach’s alpha τόσο για την κλίμακα αξιολόγησης της συνεργασίας με τον γυναικολόγο (α=0,90), όσο και με την μαία (α=0,94), ήταν πολύ υψηλός. Το ποσοστό των γυναικών του δείγματος της έρευνας που πιθανόν να υποφέρουν από επιλόχεια κατάθλιψη (έχουν συμπτώματα καταθλιπτικής διαταραχής), έτσι όπως προκύπτει από τη χρησιμοποίηση του εργαλείου EPDS, ανέρχεται στο 28%. Οι γυναίκες που γέννησαν με καισαρική τομή (μ-καιραρική=8,54±4,97, μ-φυσιολογικός τοκετός=7,50±4,78, p=0,015) και οι γυναίκες που γέννησαν στη Λευκωσία (μ- Λευκωσία=8,51±4,87, μ-Λάρνακα=5,75±4,95, p=0,001) είναι εκείνες που είχαν μια σημαντικά υψηλή βαθμολογία στην κλίμακα EPDS και άρα τη μεγαλύτερη προδιάθεση ανάπτυξης επιλόχειας κατάθλιψης. Η επιλόχεια κατάθλιψη σχετίζεται αρνητικά με το δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης (r=-0,348, p<0,001). Ο δείκτης συναισθηματικής νοημοσύνης λειτουργεί ως προβλεπτικός παράγοντας της ικανοποίησης από τις ιατρικές υπηρεσίες τόσο 10 στο συνολικό δείγμα των γυναικών που έλαβαν μέρος στην έρευνα (beta=0,159, p=0,001), όσο και στις γυναίκες που γέννησαν με καισαρική τομή (beta=0,179, p=0,011). Αναφορικά με την ικανοποίηση των γυναικών από τις υπηρεσίες των μαιών, μόνο μία διάσταση του δείκτη αυτού τεκμηριώνεται να λειτουργεί προβλεπτικά και αυτή είναι η OAE (OAE: Other Emotion Appraisal) (beta=0,364, p=0,001). Η παρουσία συμπτωμάτων επιλόχειας κατάθλιψης επηρεάζει αρνητικά την ικανοποίηση των γυναικών συνολικά από τη συνεργασία τους με τις μαίες (beta=0,130, p=0,007), αλλά και από τη συνεργασία τους με τους γιατρούς (beta=0,124, p=0,076). Συμπεράσματα: Παράγοντες που επηρεάζουν την εμπειρία του τοκετού των γυναικών, καθώς και την εκληφθείσα ποιότητα αποτελούν: η οικογενειακή κατάσταση, το επίπεδο εκπαίδευσης και o τόκος. Οι παντρεμένες γυναίκες, αυτές που είναι απόφοιτες λυκείου ή πανεπιστημίου και οι τριτοτόκες, καταγράφουν καλύτερες αξιολογήσεις. Η συνεργασία των γυναικών είναι καλύτερη με τις μαίες παρά με τους γυναικολόγους. Ιδιαίτερα στις γυναίκες που γέννησαν με φυσιολογικό τοκετό και στις λιγότερο νέες. Η επιλόχεια κατάθλιψη και ο δείκτης συναισθηματικής νοημοσύνης επηρεάζουν την εκληφθείσα ποιότητα και την ικανοποίηση των επίτοκων γυναικών από την παρεχόμενη φροντίδα. Ο δείκτης συναισθηματικής νοημοσύνης μπορεί να λειτουργήσει ως προβλεπτικός παράγοντας της ικανοποίησης από τις ιατρικές υπηρεσίες τόσο στο συνολικό δείγμα των γυναικών που έλαβαν μέρος στην έρευνα, όσο και στις γυναίκες που γέννησαν με καισαρική τομή. Αναφορικά με την ικανοποίηση των γυναικών από τις υπηρεσίες των μαιών, μόνο μία διάσταση του δείκτη αυτού τεκμηριώνεται να λειτουργεί προβλεπτικά και αυτή είναι η OAE. Προτείνονται διάφορες αλλαγές για μεταρρύθμιση των μαιευτικών υπηρεσιών και βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, όπως: η βελτίωση της στελέχωσης των μαιευτικών υπηρεσιών με τον ανάλογο αριθμό μαιών, ανασχεδιαμός του τρόπου διενέργειας μαθημάτων τοκετού στις επίτοκες, ανάπτυξη υπηρεσιών κοινοτικής μαιευτικής για στήριξη των λεχωΐδων κατά την περίοδο της λοχείας, αλλά και εκπαίδευση των επίτοκων στην ανάπτυξη γνώσεων χρησιμοποίησης μηχανισμών διαχείρισης του συναισθήματος, όπως και των επαγγελματιών υγείας στην αξιολόγηση και ερμηνεία του δείκτη συναισθηματικού νοημοσύνης των γυναικών για παροχή εξατομικευμένης φροντίδας.