Μελέτη βιοποικιλότητας εδαφόβιων αρθρόποδων εντός και σε περιθώρια καλλιέργειας τομάτας

Abstract

Η παρούσα πτυχιακή εργασία είχε ως στόχο τη μελέτη της βιοποικιλότητας της εδαφοπανίδας αρθροπόδων οργανισμών σε συμβατικές εντατικοποιημένες καλλιέργειες τομάτας στην Κύπρο. Πραγματοποιήθηκαν μελέτες πεδίου με χρήση παγίδων παρεμβολής σε δεκαπέντε συνολικά αγρούς καθώς και τα περιθώρια τους. Ο στόχος μας ήταν να συγκρίνουμε τη βιοποικιλότητα των ωφέλιμων εδαφόβιων αρθροπόδων με χρήση βιοδεικτών (δείκτης Shannon – Wiener και δείκτης Simpson) μεταξύ της καλλιέργειας τομάτας και των περιθωρίων της. Πραγματοποιήσαμε μελέτες πεδίου σε τρεις διαφορετικές χρονικές περιόδους (01/12/2012-09/02/2013, 31/05/2013-13/07/2013 και 19/10/2013-22/01/2014). Σκοπός της μελέτης είναι η διερεύνηση των επιδράσεων της καλλιέργειας τομάτας, και του βαθμού ενόχλησης λόγω της εντατικότητας της καλλιέργειας, καθώς και η επίδραση των περιθωρίων των αγρών στους πληθυσμούς από τα αρθρόποδα. Λαμβάνοντας υπόψη τις καλλιεργητικές πρακτικές και τα χαρακτηρίστηκα του αγροτεμαχίου (δρόμος, χωματόδρομος κ.λπ.) δημιουργήσαμε ένα δείκτη ενόχλησης (Δ.Ε). Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται τα αποτελέσματα που αφορούν στην πανίδα κολεοπτέρων (ωφέλιμων και μη), αραχνοειδών, ισόποδων, δίπλουρων, κολλεμβόλων, διπλοπόδων και χειλοπόδων, ενώ τα αποτελέσματα για τα κολεόπτερα μελετήθηκαν με βάση τη λειτουργική ομάδα στην οποία ανήκουν (αρπακτικών, επικονιαστών και σαπροφυτικών). Τα αποτελέσματα μας έδειξαν ότι όσο αυξάνεται ο δείκτης ενόχλησης μειώνεται ο πλούτος των ειδών (species richness). Δεν φαίνεται να υπάρχει σημαντική συσχέτιση μεταξύ του πλούτου των ειδών όσον αφορά τα ωφέλιμα κολεόπτερα (επικονιαστές, αρπακτικά και σαπροφυτικά) με βάση την τιμή του R2 και του δείκτη ενόχλησης. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός ότι κάποιοι από τους παράγοντες που επηρεάζουν την παρουσία των κολεοπτέρων δεν συμπεριλήφθηκαν στον υπολογισμό του Δ.Ε. (ύπαρξη και πλούτος λωρίδων με ζιζάνια στην καλλιέργεια, ύπαρξη και πλούτος περιθωρίων, ύπαρξη και πλούτος των πληθυσμών αρπακτικών, π.χ. μικρά θηλαστικά/θηρευτές). Η συσχέτιση μεταξύ πλούτου ειδών και Δ.Ε έδειξε ότι ήταν καλύτερη όσον αφορά αρθρόποδα των τάξεων των ισόποδων, κολλεμβόλων, διπλούρων, διπλοπόδων, χειλοπόδων, αλλά και των αραχνοειδών, με τα αραχνοειδή να παρουσιάζουν την μεγαλύτερη συσχέτιση κι όσο αυξάνεται ο δείκτης ενόχλησης μειώνεται ο πλούτος των ειδών. Ο υπολογισμός των δεικτών βιοποικιλότητας έδειξε πώς η βιοποικιλότητα των αρθροπόδων που υπάρχει στα περιθώρια των αγροτεμαχίων είναι μεγαλύτερη σε σύγκριση με εκείνη που βρίσκεται στο εσωτερικό των καλλιεργειών σε όλες τις περιπτώσεις. Αυτό πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός ότι τα περιθώρια είναι πιό πλούσια σε χλωρίδα, με αποτέλεσμα αυτά να προσφέρουν καταλληλότερο μικροκλίμα και μια μεγάλη ποικιλία από καταφύγια για τα αρθρόποδα. Ακόμη στα περιθώρια των αγρών παρατηρήθηκε ενόχληση σε μικρότερο βαθμό από ότι στο εσωτερικό των καλλιεργειών. Τα αποτελέσματα της παρούσας εργασίας δείχνουν ότι τροποποιήσεις του τοπίου και των καλλιεργητικών πρακτικών είναι απαραίτητες για να επιτευχθεί η παρουσία των ωφέλιμων αρθροπόδων μέσα στην καλλιέργεια της τομάτας.