Οι κυστογόνοι νηματώδεις της πατάτας και η χρήση ανθεκτικών ποικιλιών στην Κύπρο

Abstract

Η πατατοκαλλιέργεια αποτελεί τη σημαντικότερη καλλιέργεια στην Κύπρο. Το μεγαλύτερο ποσοστό της ετήσιας παραγωγής εξάγεται τόσο σε άλλες χώρες της ΕΕ όσο και σε τρίτες χώρες. Οι ποικιλίες πατάτας που καλλιεργούνται στην Κύπρο ανταποκρίνονται κυρίως στις απαιτήσεις των χωρών εισαγωγής και όχι στην ανάγκη αντιμετώπισης εχθρών ή ασθενειών της καλλιέργειας. Αποτέλεσμα αυτού είναι η μη χρήση ανθεκτικών ποικιλιών πατάτας των οποίων η καλλιέργεια θα επέφερε σημαντική μείωση κυρίως των παθογόνων εδάφους, όπως οι κυστογόνοι νηματώδεις της πατάτας (ΚΝΠ). Οι ΚΝΠ, Globodera pallida (Wollenweber) Behrens και Globodera rostochiensis, προκαλούν σημαντικές απώλειες στην παραγωγή πατατών και γι’αυτό οι παραγωγοί στην προσπάθεια τους να μειώσουν τις απώλειες που προκαλούν οι ΚΝΠ στην πατατοκαλλιέργεια, κάνουν εκτεταμένη χρήση χημικών νηματωδοκτόνων τα οποία έχουν αρνητικές επιπτώσεις τόσο στο περιβάλλον όσο και στην ανθρώπινη υγεία. Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αντιμετώπισης των δύο ειδών ΚΝΠ, G. Pallida και G. rostochiensis αξιοποιώντας ποικιλίες πατάτας που φέρουν ανθεκτικότητα σε ένα η και περισσότερα είδη/παθότυπους των ΚΝΠ. Σε πρώτο στάδιο πραγματοποιήθηκε μοριακή ταυτοποίηση των ΚΝΠ απο αγροτεμάχια που ήταν προσβεβλημένα με αμιγή πληθυσμούς των ΚΝΠ και που σε προηγούμενες μελέτες είχαν ταυτοποιηθεί τα είδη και οι παθότυποι. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν την παρουσία αμιγών πληθυσμών των δύο ειδών στα υπο εξέταση τεμάχια. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε πείραμα αξιολόγησης ανθεκτικών ποικιλιών σε συνθήκες θερμοκηπίου, όπου αξιολογήθηκαν οι ποικιλίες Lady Lenora, Nicola, Annabelle, Illidher, Allians, Spunta στο είδος G.rostochienis και οι ποικιλίες Illidher, Spunta, Soprano, Allians το είδος G.pallida. Ως ευπαθής μάρτυρας χρησιμοποιήθηκε η ποικιλία Spunta. Για λόγους που διερευνώνται, δεν ήταν εφικτό να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα του πειράματος καθότι δεν αναπτύχθηκαν κύστεις πάνω στις ρίζες των φυτών πατάτας τόσο στις ποικιλίες που φέρουν ανθεκτικότητα στους ΚΝΠ όσο και στο μάρτυρα (Spunta). Σε δεύτερο στάδιο, η παρούσα εργασία περιελάμβανε την διεξαγωγή ενός ερωτηματολογίου μέσω του οποίου διερευνήθηκε το γνωσιολογικό επίπεδο των κύπριων πατατοπαραγωγών ως προς τους ΚΝΠ και τον τρόπο με τον οποίο αυτοί αντιμετωπίζουν τα παθογόνα αυτά. Από τα αποτελέσματα προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι πατατοπαραγωγοί γνωρίζουν ελάχιστα το πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν. Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις οι παραγωγοί επιλέγουν τις λάθος ποικιλίες για την αντιμετώπιση των ΚΝΠ διότι δεν γνωρίζουν την ύπαρξη δύο ειδών ΚΝΠ, τόσο εγκυκλοπαιδικά όσο και πρακτικά στο αγροτεμάχιο τους. Επιπρόσθετα οι πλείστοι παραγωγοί δεν γνωρίζουν ποιες είναι οι ανθεκτικές ποικιλίες ή έχουν λανθασμένη εντύπωση και γνώση. Αποτέλεσμα αυτού είναι η χρήση ευπαθών ποικιλιών για την αντιμετώπιση των ΚΝΠ. Τέλος οι παραγωγοί που χρησιμοποιούν ανθεκτικές ποικιλίες και δεν γνωρίζουν τα είδη που έχουν στα αγροτεμάχια τους ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιούν την ίδια ποικιλία για χρόνια ως μέθοδο αντιμετώπισης των ΚΝΠ, πιστεύουν ότι πράττουν το ορθό χωρίς να γνωρίζουν την ενδεχόμενη ανάπτυξη ενός δευτέρου είδους στο αγροτεμάχιο τους.