Ο ρόλος των διαδικτυακών σχολίων στην πρόσληψη των ειδήσεων για την οικονομική κρίση: μια πειραματική μελέτη

Abstract

Η παρούσα πτυχιακή εργασία με τίτλο: «Ο ρόλος των διαδικτυακών σχολίων στην πρόσληψη των ειδήσεων για την οικονομική κρίση: μια πειραματική μελέτη» εκπονήθηκε από τον Ραφαήλ Σοφοκλέους, φοιτητή του η΄ εξαμήνου του Τμήματος Επικοινωνίας και Σπουδών Διαδικτύου του ΤΕΠΑΚ υπό την επίβλεψη της Δρ. Δήμητρας Μηλιώνη και ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 2015. Ένα από τα σημαντικά θέματα που απασχολεί τα τελευταία χρόνια την ερευνητική κοινότητα των κριτικών προσεγγίσεων στο διαδίκτυο είναι η διερεύνηση των δυνατοτήτων συμμετοχής του κοινού στο διαδίκτυο. Το ζήτημα του αν τα διαδικτυακά σχόλια διαμεσολαβούν τη διαδικασία πρόσληψης των μηνυμάτων των κυρίαρχων Μέσων από τα ακροατήρια συμβάλλοντας στη μεταβολή των σχέσεων εξουσίας ακροατηρίων – κυρίαρχων Μέσων και συνεπώς στην ενδυνάμωση του κοινού σε όλες τις περιοχές της ανθρώπινης δράσης αποτελεί ένα ζήτημα κομβικής σημασίας (Milioni, Vadratsikas & Papa, 2012). Η παρούσα πτυχιακή μελέτη εστιάζει στα διαδικτυακά σχόλια σε κείμενα ειδήσεων. Στόχος της μελέτης είναι η διερεύνηση της (τεχνοαισιόδοξης) θέσης ότι τα διαδικτυακά σχόλια διαμεσολαβούν στον τρόπο με τον οποίο το κοινό νοηματοδοτεί το περιεχόμενο μιας είδησης σχετικά με την οικονομική κρίση στην Κύπρο με αποτέλεσμα το ενεργό κοινό, διαμέσου των σχολίων, να καθίσταται ουσιαστικός δρων για τη νοηματοδότηση των κειμένων των ΜΜΕ. Για την απάντηση του ερωτήματος αυτού υιοθετήθηκε μεικτή μεθοδολογία. Συγκεκριμένα συνδυάστηκε η πειραματική μέθοδος με τη μέθοδο των ημι-δομημένων συνεντεύξεων. Τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτουν από δείγμα σκοπιμότητας-ευκολίας 69 φοιτητών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου. Συγκεκριμένα, υπήρχαν δύο πειραματικές συνθήκες: μια με υποστηρικτικά και μια με επικριτικά σχόλια, καθώς επίσης μια συνθήκη ελέγχου. Μέσα από τις ποσοτικές και ποιοτικές αναλύσεις περιεχομένου των συνεντεύξεων αλλά και τη σύγκριση των αριθμητικών μέσων μεταξύ των πειραματικών συνθηκών, διαπιστώθηκε ότι τα σχόλια διαμεσολαβούν στη διαδικασία αποκωδικοποίησης του ειδησεογραφικού περιεχομένου των ΜΜΕ (όλα τα σχόλια των δύο πειραματικών συνθηκών έτυχαν αναφοράς από τους συμμετέχοντες) χωρίς όμως να μπορούν να επιβεβαιώσουν τον ισχυρισμό των τεχνοαισιόδοξων προσεγγίσεων περί παντοδυναμίας του κοινού (ως προς το είδος ανάγνωσης). Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι τα υποστηρικτικά σχόλια συντελούν στην πραγματοποίηση ηγεμονικής ανάγνωσης και στην απόδοση ευθυνών και λύσεων ενισχυτικών της πλαισίωσης των ειδησεογραφικών οργανισμών, ακόμη και όταν η προϋπάρχουσα θέση των ερωτώμενων είναι αντιθετική της πλαισίωσης των ειδησεογραφικών οργανισμών, αναδεικνύοντας μια επιβεβαίωση της κριτικής προσέγγισης ως προς τις περιορισμένες δυνατότητες για αντίσταση έναντι της ηγεμονίας των ΜΜΕ. Ταυτόχρονα, διαπιστώθηκε ότι η συνθήκη με τα επικριτικά σχόλια ενίσχυσε την πραγματοποίηση αντιθετικής ανάγνωσης και την απόδοση επικριτικών ευθυνών, κυρίως όταν η προϋπάρχουσα θέση των ερωτώμενων ήταν αντιθετική με την πλαισίωση των ειδησεογραφικών οργανισμών. Στην περίπτωση των ερωτώμενων με προϋπάρχουσες θέσεις που συνάδουν με τις κυρίαρχες αφηγήσεις, τα επικριτικά σχόλια δεν στέκονται ικανά να αναστρέψουν την ηγεμονική ανάγνωση. Επομένως, τα ευρήματα αναδεικνύουν ως μεγαλύτερο το ρόλο των υποστηρικτικών σχολίων. Συνεπώς, όλα εξαρτώνται από το είδος του περιεχομένου που παράγεται από το κοινό στους ειδησεογραφικούς ιστοχώρους: αν το περιεχόμενο αυτό καθοδηγείται από τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, όπως δείχνουν αρκετές έρευνες, τότε τα σχόλια λειτουργούν πολλαπλασιαστικά ως προς την επίδραση των ΜΜΕ, ενισχύοντας τη δύναμή τους.