Ανασκόπηση του Νομοθετικού πλαίσιου προστασίας του εδάφους στην Κύπρο

Abstract

Το έδαφος είναι προϊόν της αλληλεπίδρασης μεταξύ μητρικού πετρώματος, βλάστησης, κλίματος, ηλικίας και τοπογραφίας εδάφους. Τα κύρια συστατικά του είναι η άμμος, η ίλη και η άργιλος. Εξετάζοντας τα συστατικά αυτά, καθώς και τις φυσικές, χημικές και βιολογικές ιδιότητες του, το έδαφος ταξινομείται σε διάφορες κατηγορίες. Στην Κύπρο, λόγω της θέσης του νησιού όπως επίσης και του κλίματος, υπάρχουν διάφοροι τύποι εδαφών. Το έδαφος προσφέρει διάφορες υπηρεσίες στους ανθρώπους αλλά και στα φυτά και ζώα. Οι υπηρεσίες αυτές είναι η ρύθμιση νερού μέσω της κάλυψης της γης, η παροχή νερού μέσω του φιλτραρίσματος και της διατήρησης και αποθήκευσης γλυκού νερού σε υδροφορείς, η κατακράτηση εδάφους με τις ρίζες φυτών και τους οργανισμούς που ζουν στο έδαφος με αποτέλεσμα να αποτρέπεται η διάβρωση και προσάμμωση, η ρύθμιση θρεπτικών συστατικών με τους ζωντανούς οργανισμούς να αποθηκεύουν και να ανακυκλώνουν θρεπτικά συστατικά, η παροχή πρώτων υλών καθώς κτλ. Λόγω της παροχής αυτών των υπηρεσιών καθώς και του γεγονότος ότι δεν αποτελεί και τόσο ανανεώσιμο πόρο η σημαντικότητα της προστασίας του εδάφους είναι πολύ σημαντική. Το έδαφος απειλείται από τη διάβρωση, τη μείωση της οργανικής ύλης του εδάφους, τη ρύπανση, την στεγανοποίηση, την συμπίεση, τη μείωση της βιοποικιλότητας, την αλάτωση του εδάφους, τις κατολισθήσεις, την ερημοποίηση και τις πλημμύρες. Αυτές είναι οι κυριότερες απειλές που μπορεί να αντιμετωπίζουν έδαφη και ανάλογα με την περιοχή υπάρχουν κάποιες απειλές που εμφανίζονται συχνότερα. Το μεσογειακό και ημι-άνυδρο κλίμα της Κύπρου κάνει τα εδάφη μας να είναι επιρρεπή στις απειλές αυτές με κυριότερη την απερήμωση (ερημοποίηση). Η υποβάθμιση του εδάφους δεν έχει αντίκτυπο μόνο στο έδαφος αλλά παράλληλα και στην ποιότητα του νερού και του αέρα, στην βιοποικιλότητα, στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος αλλά και στην κλιματική αλλαγή. Επίσης η υποβάθμιση του εδάφους σε μια περιοχή ή χώρα μπορεί να εξαπλωθεί και σε γειτονικές περιοχές ή χώρες. Λόγω του ότι το έδαφος θεωρείται ως μη ανανεώσιμος πόρος και λόγω της καθυστέρησης εμφάνισης της υποβάθμισης του εδάφους από τις απειλές που έχουν προαναφερθεί είναι πολύ σημαντικό να εφαρμοστούν και να τηρηθούν νόμοι ειδικά δημιουργημένοι για την προστασία του εδάφους. Να επισημανθεί ότι δεν υπάρχει ειδική νομοθεσία για το έδαφος σε όλα τα κράτη μέλη, συγκεκριμένα υπάρχει στην Ολλανδία, Γερμανία και σε ορισμένες περιοχές της Αυστρίας. Οι νόμοι που αναφέρονται στην διατριβή vii αυτή τονίζουν την σημαντικότητα της προστασίας του εδάφους, την πολυπλοκότητα των λειτουργιών του, την άμεση σχέση του με τα ύδατα (και υπόγεια) και με τον ατμοσφαιρικό αέρα και την σημαντικότητα της αειφόρου χρήσης του. Κοινός στόχος όλων των νόμων είναι η προστασία του εδάφους. Αυτό σύμφωνα με τουν νόμους αυτούς θα επιτευχθεί μέσω ορισμένων πολιτικών όπως η ΚΑΠ (Κοινή Αγροτική Πολιτική), μέσω ερευνητικών έργων όπως RAMSOIL και το ENVASSO και μέσω συγκεκριμένων οδηγιών για την διαχείριση των εδαφών που πρέπει να εφαρμοστούν από τους ανθρώπους και ειδικά από αυτούς που μεταχειρίζονται άμεσα την γη (αγρότες). Ως πρώτο βήμα για την προστασία του εδάφους όπως έχει διαπιστωθεί και αναλυθεί σε αρκετούς νόμους είναι η ευαισθητοποίηση του κόσμου. Χωρίς αυτό η προστασία του εδάφους δεν μπορεί να γίνει. Όσο αφορά την Κύπρο, υπάρχουν νόμοι που έχουν ενσωματωθεί στο κυπριακό νομοθετικό πλαίσιο που αφορούν την προστασία του εδάφους αλλά και των υδάτων, της χλωρίδας και πανίδας του νησιού. Υπάρχουν όμως και άλλα που πρέπει να γίνουν, περισσότεροι νόμοι ειδικά διαμορφωμένοι για την Κύπρο και περισσότερη ενημέρωση και προσπάθεια για ευαισθητοποίσηση του κόσμου.